RUURLO/LOCHEM – Verbinding. Het is een beetje een modewoord geworden, dat helaas niet uit ieders mond heel oprecht klinkt. Hoe anders is dat bij Erika Klein Kranenbarg en Roy Amerongen. Zij zijn de bedenkers en makers van het boek ‘Met de pet rond’, waarin boerenkinderen vertellen over hun toekomst. Verbinding tussen boeren en niet-boeren, tussen platteland en stad en tussen mensen in het algemeen. De twee vertellen er met passie over en hebben het tot hun missie gemaakt om de boodschap uit te dragen. Tot aan de landelijke en Europese politiek toe.

Door Henri Bruntink

Roy Amerongen (l) en Erika Klein Kranenbarg tijdens de presentatie van ‘Met de pet rond’. Foto: Jon Florijn

Zoals eerder gemeld werd het boek ‘Met de pet rond’ op vrijdag 27 januari ten doop gehouden bij camping Veldzicht in Haarlo dat tevens het ouderlijk huis van Erika is. Daar werd het eerste exemplaar aangeboden aan Caroline van der Plas van de Boer Burger Beweging (BBB).

Aan de keukentafel bij Erika Klein Kranenbarg – op de boerderij in het buitengebied van Ruurlo – gaat het in eerste instantie over het begin van het initiatief. Het idee blijkt op diezelfde plek te zijn geboren. “Mijn zoon Loek van 13 begon vragen te stellen waaruit bleek dat hij over zijn eigen toekomst nadenkt. Welk vak hij op school moest laten vallen als hij nog boer wilde worden en of opa en oma weg moesten als de boerderij ooit zou stoppen. Ik vroeg me af hoe dat in andere boerengezinnen met kinderen zou gaan. Of daar ook zulke gesprekken worden gevoerd.” Een oproep op Facebook en Instagram leverde in eerste instantie niks op. Dat leek een typisch gevolg van het bekende ‘wat de boer niet kent…’. Pas toen zich een paar boerenkinderen hadden gemeld sprak het zich rond en ging het balletje rollen. Uiteindelijk meldden zich zo’n 50 kinderen die hun verhaal wilden vertellen. De platte boerenpet kwam overigens in beeld doordat Loek er altijd eentje draagt als hij thuis klusjes rond de boerderij doet. Het werd het symbool voor boerentrots, -traditie maar dus ook voor boerentoekomst.

Erika is fotograaf en bekend van haar bedrijf Mensenmens Fotografie. Ze houdt zich bezig met onder meer herinnerings- en afscheidsfotografie, oftewel het vastleggen van belangrijke gebeurtenissen in het leven zodat die in de herinnering voortleven. En ‘zorg-op-maat’ is ook een belangrijk thema in haar werk. Door dat werk kent ze Roy al langer, omdat ze herinneringen van mensen regelmatig samen een tastbare vorm geven.

Erika werkte lang in de zorg en fotografeerde ook toen al vaak mensen waarmee ze werkte. Dat werk ging op een gegeven moment tegenstaan. Ze stapte eruit in de periode dat haar moeder overleed. Toen het UWV belde om de te zeggen dat ze moest gaan solliciteren, zei Erika: “Ik moet niks. Ik ga voor mezelf beginnen!” Ze voegt er lachend aan toe: “Ik ben nogal impulsief. Het was ook best een ding met de boerderij, een wegvallend inkomen en een onzekere toekomst.”

Roy Amerongen, een Borculoër die met een compagnon Het Ontwerphuys en buro Feel in Lochem runt, werd geraakt en gepakt door het idee om boeren in deze tijden eens op een positieve manier een podium te bieden. Tijdens het gesprek zet hij zijn passie voor het onderwerp kracht bij slaat hij regelmatig met de vlakke hand op het boek dat voor hem op tafel ligt. Hij is bevlogen in het uitdragen van de boodschap en heeft vanuit die passie mensen en bedrijven kunnen enthousiasmeren om aan te haken en mee te denken. Want alleen door dit samen met anderen te doen kan het doel van hun initiatief bereikt worden: “Meer onderling begrip en verbinding tussen platteland en stad. Niet door over elkaar maar door mét elkaar te praten.”

Roy legt uit: “Ondernemers, overheden en culturele organisaties wilden ons wel steunen maar waren wat huiverig om zich met naam en toenaam aan het project te verbinden, omdat ze bang waren dat het een soort politiek statement of uiting van protest zou worden. Inmiddels zijn zij, net als veel anderen, overtuigd en willen ze hun naam er wel openlijk aan verbinden. Ze zijn nu onze ambassadeurs. En daar zijn we trots op.”

De eerste zin in het boek luidt niet voor niets: ‘Dit boek is geen politiek statement of protest.’ “Wij zijn er trots op dat Caroline van de Plas het eerste boek in ontvangst heeft genomen. Daarnaast zijn we ook druk in gesprek met Kamerleden, en vooral landbouwwoordvoerders van andere landelijke en provinciale partijen. En de eerste lijntjes met Europese politici zijn ook al gelegd”, aldus Roy. “We willen op allerlei manieren de verbinding zoeken en aangaan.”

Erika ging letterlijk de boer op. De pet ging mee, net als uiteraard de camera. Voor veel verhalen in het boek schreef ze zelf een inleiding, waarna de betrokken kinderen het verhaal afmaakten. Zo wordt duidelijk hoe boerenkinderen hun eigen toekomst zien. De jongsten meest onbevangen en zonder de last van financiële beslommeringen of maatschappelijke ontwikkelingen. De ouderen zien die problemen vaak al wel en maken hun eigen afwegingen. Een goede opleiding, waar je meer mee kunt als alleen boer worden, is vaak een bewuste keuze.

Door prachtige zwart-wit foto’s van kinderen met stralende lach en in een typische boerenomgeving, maar ook door de meest positieve verhalen, stemt ‘Met de pet rond’ vrolijk. Die positiviteit ervoer Erika ook tijdens haar rondgang door de hele Achterhoek. “Ik zag weer hoe mooi het is op de boerderij. En hoe de kinderen daar genieten van hun vrijheid en van het buiten zijn. Onzekerheden gaan grotendeels aan hen voorbij. Ze zijn zelfverzekerd en zien kansen. Kinderen zijn zo flexibel als wat!”

De ‘hoofdrolspelers’ van Erika mochten zelf kiezen waar de foto gemaakt werd. De favoriete plekken zijn heel divers. Tussen de koeien, varkens of kippen. En natuurlijk ook regelmatig lekker op de trekker. Een echte of een speelgoedvariant. Tijdens de ‘tournee’ door de regio trof Erika heel af en toe nog situaties aan die erop wijzen dat traditionele rolpatronen hier en daar nog bestaan. Maar zoals vroeger is het bijna nergens meer. De oudste zoon die het bedrijf overneemt is niet vaak meer een automatisme. En een andere dan een agrarische opleiding volgen vraagt niet meer zoveel ‘uitleg’ aan familie en buren als vroeger.

Erika vond die oude patronen altijd al wat beklemmend. Ze zegt: “Nog niet zo lang geleden werd ook het beginnen van een nevenactiviteit door anderen uitgelegd als ‘het gaat niet goed met de boerderij’. Mijn ouders hebben dat meegemaakt toen ze een camping begonnen.” Ze kwam ook bij een familie die net een melkrobot had aangeschaft. “Toen ik zei dat ze dan eindelijk samen op vakantie konden, keken ze me verbaast aan. Vakantie? Dat deed je toch niet! Er is immers altijd werk te doen.”

Erika maakte in coronatijd een fotoboek van mensen die poseerden in de voordeur. Ook dat was voor de verbinding in tijden van afstand houden. Ze bezwoer daarna nooit meer een boek te zullen maken. Maar daar kwam ze langzaam van terug en vroeg Roy om haar te helpen dit te realiseren. Het liep toen allemaal al een tijdje op Facebook. “Het is zonde om het daar te laten vervliegen”, zegt Roy, die onder meer betrokken was bij de vormgeving en het uitgeven van het boek.